Theo Cục Hải quan TP.HCM, trong tháng 6/2018, có hơn 67.000 tấn phế liệu nhập khẩu được thông quan qua các cửa khẩu TP.HCM. Trong đó, nhiều nhất là cửa khẩu cảng Cát Lái, với 66.561 tấn.

Số phế liệu nêu trên gồm nhựa phế liệu, giấy phế liệu và sắt thép phế liệu, do 34 doanh nghiệp mở gần 600 tờ khai hải quan nhập khẩu. Tuy nhiên, nếu so với tháng 5/2018, số phế liệu nhập khẩu được thông quan trong tháng 6/2018 giảm hơn 30.000 tấn (tháng 5 có hơn 97.000 tấn phế liệu nhập khẩu của 46 doanh nghiệp).

Đáng chú ý, trong quá trình làm thủ tục thông quan các lô hàng phế liệu trong 2 tháng qua, Cục Hải quan TP.HCM đã phát hiện hàng chục trường hợp vi phạm pháp luật hải quan. Trong đó, có 13 doanh nghiệp, với hơn 50 tờ khai hải quan nhập khẩu phế liệu quá hạn làm thủ tục hải quan; 2 doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu không đủ tiêu chuẩn, điều kiện nhập khẩu theo quy định.

Bà Phạm Thị Lèo, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 cho biết, tính đến ngày 20/6/2018, tại cảng Cát Lái còn 3.231 container phế liệu chưa làm thủ tục hải quan. Trong đó, có 2.183 container tồn quá 90 ngày; 825 container lưu tại cảng từ 30-90 ngày và 223 container lưu tại cảng chưa quá 300 ngày.

Theo bà Lèo, có nhiều nguyên nhân gây tồn đọng lượng lớn phế liệu tại cảng Cát Lái, song nguyên nhân lớn và quan trọng nhất là do nhà nhập khẩu không tuân thủ các quy định hiện hành. Trên thực tế nhiều DN nhập khẩu nhập phế liệu về cảng nhưng chưa được cấp “Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất” dẫn đến tình trạng nhiều lô hàng đã về đến cảng Cát Lái nhưng chưa thể làm thủ tục nhập khẩu được, gây ùn ứ tại cảng.

Một số DN nhập khẩu phế liệu đăng ký địa chỉ kinh doanh không đúng với thực tế hoặc đã chuyển địa chỉ mà không cập nhật, một số DN đã lâu không làm thủ tục hải quan nên cơ quan Hải quan không liên lạc được với DN và khi gửi thư mời bị hoàn trả lại. Có DN không có giấy xác nhận hoặc có giấy xác nhận nhưng quá hạn (không còn hiệu lực làm thủ tục hải quan) nhưng vẫn liên hệ với các hãng tàu dùng danh nghĩa, giấy xác nhận của các DN khác để đóng hàng về Việt Nam cũng khiến hàng tồn đọng nhiều.

Từ thực trạng trên cho thấy, các DN nhập khẩu phế liệu biết rất rõ các quy định của pháp luật trong việc đưa phế liệu về Việt Nam, tuy nhiên, không ít DN đã tìm mọi cách đưa phế liệu cập cảng Việ Nam, trong khi chưa có đủ điều kiện để nhập khẩu. Đến khi hàng về cảng nhiều tháng vẫn chưa xin được Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất nên đã bỏ mặc tại cảng, nhiều trường hợp từ chối nhận hàng, để trốn tránh trách nhiệm.

Hiện Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đang thông báo tìm chủ của hơn 3.000 container phế liệu nhập khẩu về cảng Cát Lái nhưng quá thời hạn vẫn chưa liên hệ để làm thủ tục nhận hàng.